3.Mustafa Han

 

3. Mustafa Han Osmanlı’nın 26 hükümdardır. 1917’de İstanbul’da doğmuştur. Babası 3. Ahmet Han, annesi ise Mihrişah Sultan’dır. Bu dönemdeki birçok şehzade gibi iyi bir eğitim ve öğretim görmüştür. Yüksek ilimleri, edebiyat, tarih, coğrafya ve askeri bilgileri devrin meşhur âlimlerinden bire bir tahsil etmiştir, Üçüncü Mustafa Han Üçüncü Osman Han’ın vefatı ile 30 Ekim 1957’de hükümdarlığa geçmiştir.

 

Kişilik olarak çok çalışkan ve azimli bir insandı. Devlet işlerini çok iyi takip etti. Mali ve askeri alanlarda ıslahatlar yapmak istedi. Saltanatın ilk yılları babasının da bıraktığı gibi ilk ve tek sadrazamı Koca Ragıp Paşa tahta çıkışından vefatına kadar mevkisinde kaldı. Avrupa devletleri arasındaki 7 yıl harplerinde müttefikler den her biri Osmanlı Devleti’nin kendi taraflarına katılmasını teklif ettiler. Hatta ve hatta Fransa ve Rusya kendi ittifaklarına katılmaları halinde Osmanlı’ya siyasi, askeri ve mali tekliflerde bile bulundular. Bu teklifleri dikkatle inceleyen 3. Mustafa Han ve beraberindeki devlet adamları, ittifak sahiplerinin bu teklifler ile ilgili yaklaşımları ustalık ve maharetle onayladılar.

 

Ordunun yenilenmesine tesislerin yeniden temininde maliyenin ve hazinenin iyice düzeltilebilir takviyesi gibi hizmetlerin karşılığında takviye kuvvetler gönderildi. İstanbul’daki Tophane tanzim edildi. Tophaneyi ıslah ederek yeni toplardan döktüren Üçüncü Mustafa Han İstanbul ve Çanakkale Boğazlarının savunmaları için Boğaziçi’ndeki kalelerinde yenilenmesi ve Hasköy’de bir dökümhane yapılması kararını verdi. 3. Mustafa Han yapılan bu işleri bizzat takip eder ve kontrol ederdi. Avrupa’da yedi yıl harpleri bittikten sonra iki ayrı ittifaktan olmalarına karşın Rusya ve Avusturya anlaştılar Lehistan paylaşıldı. Leh milliyetçileri Rusların işgal kuvvetinin zulmüne karşı Osmanlı Devleti’nden yardım istediler. Hatta ve hatta bir grup Leh milliyetçisi Osmanlı’da sınırlarından geçerek balta limanına sığındılar.

 

Bu ise Belgrad’da oluşturulan Osmanlı Avusturya Rusya ittifakının bozulmasına sebep oldu. Çünkü bu grubu takip eden Ruslar Osmanlı ahalisini dahi kılıçtan geçirip o kasabayı yakıp yıktılar. Osmanlı Devleti’nin kendi sınırlarını ve kasabalarını korumak amacıyla Malta’daki Rus ordusuna haddini bildirmek için divan toplandı ve Rusya’ya sefer karar verildi. 1768 de Rusya’ya Savaş açıldı. Osmanlı Devleti’nin Kırım hanına bağlı orduları 1769 yılını Şubat’ında Rusya’nın güneyine girerek Rusları yendi ve 100 binden çok esir alarak geri döndüler ve hükümdarlığı boyunca çok uzun yıllar bu seferleri devam etti ve gerçekten büyük başarılar elde etti. Üçüncü Mustafa Han her zaman Rusya seferleriyle hatırlanır.

 

3.Mustafa Dönemi Sosyal Yaşam

 

Neredeyse bütün büyük Osmanlı sultanları gibi yüksek din ve fen bilimlerinde çok iyi hocalar tarafından dersler alıp kendilerini çok iyi yetiştirmiş olan sultanlardan biri olan Üçüncü Mustafa Han son derece dindar, son derece adil. Çalışkan, azimli, metin, hassas ve ilmi alimlere hakim bir padişahtı. Gerçekten devrin alimleri seviyesinde ilim biliyordu. Güzel konuşur ve güzel yazardı. Divan şiirinde Cihangir mahlasıyla yazdığı şiirleri mevcuttur. Çok kitap okuma alışkanlığına sahip ve dış ülkelerden yazılmış kitapları getirtir incelerdi. Hem Doğu kültüründe hem de Batı kültürüne bakıp da yapılan icraatları gidip bizzat yerinde kontrol ederdi. Tebdil-i kıyafetle gezmek, askeri donanmayı teftiş etmek, ata binmek avlanmak ve gezmeyi çok severdi.

 

Askeri, idari ve mali birçok ıslahatlar da bulunurdu. Çok hayırsever idi. Ordunun idarenin baştan şekillenmesini sağladı. Aynı zamanda kendisi Süveyş Kanalı açmak, İzmit ve Sapanca Gölü’nü körfez üzerinden birbirine bağlamak gibi çılgınca düşünceleri vardı. Bu dönemde yapılan birçok cami vardır. Bunların arasında Üsküdar’da Ayazma Cami ve Kadıköy’de İskele Camii Paşabahçe’de İncirli köyü cami vardır. Aynı zamanda zelzeleler ile hasara uğradığı için yenilenen Fatih Camii de dönemin eserler arasında vardır. Halkın eğitimine de çok önem vermiştir 1773 de Deniz Harp Okulu’nun temelini oluşturan Mühendishane-I Bahri Hümayun ve Teknik Üniversite mahiyetindeki Mühendishane-i Berri Hümayun gibi üniversiteleri açmış bulundu.

 

Onun zamanında ilk defa tüfeklere süngü takıldı. İcraatlar yapmayı ve yeni şeyler denemeyi çok seven Üçüncü Mustafa Han ve icraatlarına oğlu 3. Selim Han tarafından da devam edildi. Sultan Üçüncü Mustafa’nın 5 yıl süren bir seferini sonuçlandırmak için hazırlanırken 21 Ocak 1774 de vefat etti.