1.Mahmud Han kimdir?

 

Arapça şiir yazdığı şiirlerde ki mahlası şefkati olan 1. Mahmud, 1696 da Edirne’de doğdu. Kendisi 24. Osmanlı padişahı ve Müslümanların 103. Halifesidir. 1. Mahmud aslında iki önceki padişah olan ikinci Mustafa’nın oğlu. Bir önceki padişah olan 3. Ahmet’in ise yeğenidir. 3. Ahmet Lale Devri’nde Patrona Halil isyanının ardından tahtan inmek zorunda kaldı. Daha doğrusu tahttan çekilerek tahtı yeğeni 1. Mahmud’a bıraktı. 1. Mahmud’ta tahta çıkmadan önce şehzadelik döneminde gerçekten yüksek fen ve din ilimleri aldı. Babası tahttan indirildikten sonra tahta amcası olan üçüncü Ahmet geçti ve üçüncü Ahmet’te  Şehzade Mahmud’un ilmi ve dini yetişmesine oldukça özen gösterdi. Ardından üçüncü Ahmet Patrona Halil isyanıyla saltanattan indirilince 1730 da tahta çıkma şansı buldu. 3.Ahmet tahttan çekildiği sırada yeğenine bazı nasihatler verdi. 1.Mahmud hakkında şöyle bir ilginç bilgi de bulunmaktadır. 1. Mahmud hiç sefere gitmediği hiç savaşa katılmadığı halde şeyhülislamın fetvası ile gazi unvanını layık görülmüştü.

 

İsyan Nasıl Bastırıldı?

 

Bilindiği üzere Sultan Birinci Mahmud isyancıların isteğiyle daha doğrusu baskısı ile tahta çıkmadı. Amcası 3. Ahmet’in tahttan çekilmesi üzerine isyancıların isteğiyle 1. Mahmud’un tahta çıkması Sultan birinci Mahmud’un üzerinde isyancıların isteklerini yerine getirme sorumluluğu yükledi. Fakat tahmin edileceği üzere bir padişah için bu şekilde buyruk altında olmak hiç hoş bir şey değildir. İsyancıların isteği üzerine Sultan Mehmet’in yaptırdığı köşk, konak, saray gibi sanat eserlerinin birçoğu yakılıp yıkıldı. İsyancıların istediği gibi devlet memurları atandı ve Patrona Halil sürekli devlet işlerine müdahale ediyordu. Artık bu müdahale o kadar ilerlemişti ki Patrona Halil Sultan 1. Mahmud’tan kendisini Yeniçeri ağası yapmasını istemiştir. Üstüne üstlük daha da ileriye gidiyor Rusya’ya karşı savaş açmalarını istedi. Bunun üzerinden artık iyice sınırına gelmiş olan 1. Mahmud tören bahanesiyle 1730 da Kasım ayında patrona Halil’i saraya çağırdı yandaşları ile birlikte saraya gelen Patrona Halil yakalanıp öldürüldü. Daha sonra isyancılar tekrardan ayaklandılar. Öldürülme korkusu ile ayaklanan isyancılara karşı Sultan Birinci Mahmud halifelik gücünü kullanarak halktan ayaklanmanın bastırılması için yardım istedi. Halk da aslında isyanlardan ve isyancıların baskılarından bıkmış idi. Halk padişaha yardımcı oldu ve 28 Ocak 1731 de İsyan bastırıldı.

 

Islahatlar

 

Birinci Mahmud tahta geçtiği dönemi itibariyle gerçekten zor bir dönemde idi çünkü Lale Devri’nde kültür- sanat hızlanmışken birden Patrona Halil İsyanı her şeyi altüst etmişti. Böyle bir ortamda tahta geçen 1. Mahmud amcası 3. Ahmet’in başlattığı yoldan devam etmeye gayret etti. Fakat bu tip isyanların henüz yeni bastırılmış olmasından dolayı oldukça çekingen davranıyordu. İsyanın ardından yavaşlayan matbaacılık reformunu da tekrardan canlandırdı. Bununla beraber birçok kütüphane kurdu. Başta Ayasofya Kütüphanesi olmak üzere kurulan kütüphaneler gerçekten nitelikli idi. Avrupa tarzı mimari ve camiler yaptırdı. Bu camilerin yapımında Ermeni mimarlardan olan Simone Kalfa rol almıştır. Fakat halk tarafından gelen tepkiler üzerine projeden 1.Mahmud vazgeçmek zorunda kalmıştır. Aynı zamanda Osmanlı Devleti’nde amcası 3 Ahmet döneminde kurulan amcasının ancak son dönemlerinde faaliyet göstermeye başlayan Humbaracı Ocağı büyük gelişme sağladı ve bu Rusya ve Avusturya gibi büyük ülkelere karşı kazandığı başarılar da çok büyük pay sahibi oldu. Birinci Mahmud belki de en zor dönemde tahta çıkan padişahlar dan biri olmasına rağmen ülkenin içinde ve dışında huzuru sağlayan çok zeki bir padişah oldu. 13 Aralık 1754 de hasta olmasına rağmen Cuma namazına gitti ve dönerken Demirkapı yakınlarında at sırtında vefat etti. Naaşı Yeni Cami Turhan Valide Sultan Türbesi’nde babası Sultan ikinci Mustafa’nın yanına gömüldü.