1. Abdulhamid Han kimdir?

 

Osmanlı padişahlarının 27’si olan Abdülhamid Han Sultan 3. Ahmet’in oğludur. Rabia Hatun’dan doğumlu olan Abdulhamit Han 20 Mart 1725 günü Topkapı Sarayı’nda doğmuştur ve 1774 yılında abisi Sultan 3. Mustafa’nın ardından padişah olmuştur. Sultan Abdülhamid Han tahta ilk çıktığı anlarda devlet gerçekten buhran içerisindeydi. Rus harbi, abisinin sonuçlandırmadan vefat etmesi sebebiyle hala devam ediyordu. Bir çok eyalette insanlar isyan etmeye başlamıştı ve her yerde çeşitli sıkıntılar mevcuttu. 1. Abdülhamid Han gerçekten bu sıkıntıları yenebilecek kadar kuvvetli ve zeki bir padişahtı. Saltanatı süresince zaten bu zorluklarla mücadele etmek zorunda kaldı. Kişilik özellikleri olarak iyi niyetli, dindar, gayretli birisi olarak tanımlanabilir. Rus seferine devam etme kararı aldı çünkü hiç olmazsa en azından bir savaş kazanarak barış anlaşması imzalamak istiyordu. Fakat Osmanlı ordusu o kadar da güçlü değildi.

 

Kozluca’da yenilmiş ve Serdar Muhsinzade Mehmet Paşa’nın yanında ancak 1300 kişi kalmış, geri kalan askerler ise dağılmıştı. Bu vaziyet içerisinde Rusya’nın barış şartlarını kabul etmekten başka çare yoktu. Türk temsilcileri Ahmet Resmi ve İbrahim Münip Efendiler ve Rus temsilcisi Prens Repnin arasında 21 Temmuz 1774 de tarihte Küçük Kaynarca Antlaşması olarak geçen anlaşma imzalandı. Anlaşmaya göre Kırım, Kuban ve Bucak yalnız dini bakımından halifeye bağlı kalacaktı. Buna karşılık yeni Kalekent, Azak, Kerç gibi kaleler Rusya’ya geçecekti.  Eflak, Boğdan ve Cezayir-I Bahr-I Sefid Sahili gibi savaşta işgal edilen yerler ise Osmanlı’ya geri verilecekti. Kaynarca Antlaşması’nın en önemli maddesi Rusların Türk topraklarında yaşayan Ortodokslar üzerinde Rusların hak iddia etmesi üzerine hazırlanmış bir maddedir. Anlaşmadan hemen sonra Avusturya, Osmanlı Devleti’nin zayıflığından faydalanıp Boğdan Beyliği’ne bağlı Bukoniva’yı işgal etmiştir. Birinci Abdülhamid saltanatının henüz başında öyle büyük bir yenilgiyi kabul etmiş ve barışı sağlamıştır.

 

Abdülhamid Han ülkenin dört bir tarafında çıkan isyanları görebiliyor ve bunları bastırmak için neler yapması gerektiğini biliyordu. Bunları bastırmak için askeri alanda ıslahatlar da bulunmak zorundaydı. Kaptan-I Derya Cezayirli Hasan Paşa ve sadrazam Halil Hamit Paşa’yı bütün ıslahatlar için görevlendirdi. Kapıkule’deki bazı ocaklar içinde Fransa’dan mühendisler getirilmiş, Mühendishane-I Berri Hümayun kurulmuştu. İyice terk edilen ve metruk halde bulunan İbrahim Müteferrika Matbaası tekrar açılmıştır. Birinci Abdülhamid birçok hayırlı iş yapmıştır. Bunlardan birisi de yerli malı kullanılmasının mecburi hale getirilmesiyle bu dönemde Osmanlı Devleti iyice zayıflamış halde iken yerli malı kullanılması Osmanlı ekonomisini çok iyi yönde etkilemiştir. Fakat Anadolu’da çeşitli karışıklıklar ortaya çıkarmıştı. Her vilayette neredeyse bir isyan hüküm sürüyordu. Hatta ve hatta Anadolu’nun büyük bölümünde kapısız levent denilen isyancılar Anadolu’yu yakıp yıkıyorlardı. Dört bir tarafta, Şam’da, Mısır’da isyanlar çıkmıştı. İranlılar Osmanlı topraklarına saldırıp pek çok yeri fethetmişlerdi.

 

Hicazdan ayaklanmalar baş göstermişti. Küçük Kaynarca Antlaşması bir barış anlaşması niteliğinde olsa dahi Osmanlılarla Ruslar tam olarak barış’ı sağlayamamıştır. Çünkü bu anlaşma her iki tarafı da tatmin etmemişti. Osmanlılar ve Ruslar, her iki tarafta Kırım üzerinde daha çok hakka sahip olmak istiyordu. Sultan 1. Abdülhamid saltanatı boyunca bu şekilde isyanlar ve dış savaşlarla uğraşmıştır. Rusya’nın yanısıra Avusturya’da, İran’da sürekli saldırıyordu. Son olarak Avusturya İmparatorluğu bize saldırmış ve onun saldırılarını def etmiştik. Düşman kendi topraklarında ağır bir yenilgi almıştı 2. Josef zar zor kaçabildi.

 

Fakat Rus cephesinde savaş bu şekil ilerlemiyordu. Ordu maalesef Rus cephesindeki savaşta bizim aleyhimizde sonuçlar alıyordu. Bizim kısmi başarılarımız kalelerimiz ile topraklarımızı kurtarmamıza yetmiyordu. Özi Kalesi Ruslar tarafından alındı ve tarihin en büyük mezalimi olarak nitelendirilen bu olay sebebiyle masum ve günahsız çocuklar, genç, ihtiyar hiç fark etmez yaklaşık 30.000 civarında insan vahşice katledildi. Fatih sadrazam Özi Kalesi’nin düştüğünü bildiren ve yapılan bu eziyetleri dile getiren terhisi okurken padişah Birinci Abdülhamid kederinden felç olup çok geçmeden vefat etti.

 

1. Abdulhamid Kişilik Özellikleri

 

Abdülhamid Han devlet işleriyle çok yakından ilgilenen bir padişahtı. Her konudaki düşüncelerini vezirlerine bildirmekten çekinmezdi. Saltanatı boyunca hep işin ehli adamları aramış ve onlara yetki vermeye özen göstermişti. Her alanda ıslahat yapmaya çalışmıştı. Halil Hamit Paşa en sevdiği sadrazamlarındandır. Abdülhamid Han, halka karşı çok dindar ve çok merhametli bir padişahtı. Halk arasında kerametli olduğuna dair yaygın söylentiler arasındadır. Oğullarından ikisi 4. Mustafa ve 2. Mahmut padişah olmuşlardır. 1. Abdülhamid Han Bahçekapı’da imaretin karşısında bulunan türbede yatmaktadır.